Het plotselinge verlies van haar zoon Max leidde Margo Hendriks naar een uitdaging waar geen enkele ouder zich op kan voorbereiden: het navigeren door zijn digitale nalatenschap. In een gesprek onthult ze zowel de waardevolle momenten als de ethische dilemma’s die ontstaan bij het doorgronden van een leven achter het scherm. “Wanneer je toegang krijgt tot de digitale nalatenschap van een dierbare, moet je beseffen dat je alles te zien krijgt. Het is zo intiem en privé.”
Een week voor ons bezoek was het Max’ verjaardag. “Hij zou 21 jaar zijn geworden”, vertelt zijn moeder Margo. “Of hij is 21 jaar geworden. Ik tel gewoon door. Hij zal altijd mijn oudste kind zijn.” Het is inmiddels bijna 2 jaar geleden dat ze haar zoon, toen 19 jaar, verloor aan suïcide. “Ik stuurde hem een appje en ik kreeg maar één vinkje. Toen wist ik dat er iets mis was”, herinnert Margo zich. “Als een appje aankomt, zie je twee vinkjes. Het was niets voor Max om zijn mobiel uit te schakelen.” Haar ernstige vermoedens werden bevestigd toen ze de politie inschakelde.
Ontgrendelen met vingerafdruk
Niet lang nadat Max’ werd overgebracht naar huis kwam zijn mobiele telefoon ter sprake. “Zijn mobiel was uitgevallen vanwege een lege batterij”, vertelt Margo. “Maar we wisten ook: ook mét een volle batterij hebben we een code, vingerafdruk of FaceID nodig om toegang te krijgen. We twijfelden of we in de kist met zijn vingerafdruk de telefoon moesten ontgrendelen. Zoveel druk gaf dat digitale gebeuren. Gekkenhuis.”
“Ik stuurde hem een appje en ik kreeg maar één vinkje. Toen wist ik dat er iets mis was.”
De familie besluit het op dat moment te laten. De begrafenisondernemer bracht hen in contact met Sander van der Meer van Digital Life Legacy, het kennis- en expertisecentrum voor digitale nalatenschap. Zij helpen onder anderen nabestaanden met het veiligstellen van dierbare data. Na zes weken besloot Margo contact met hem op te nemen.
Ethisch dilemma
“Sander nam me goed mee in de overwegingen om de mobiele telefoon en laptop van Max te ontgrendelen”, zegt Margo. “Ik heb natuurlijk een beeld en gevoel bij Max en bij alles wie hij is. Wilde ik dat in gevaar brengen door hetgeen ik misschien op zijn mobiel of laptop ga vinden? Het blijft een jongen van 19… Als moeder wil en hoef je niet alles te weten.”
“Het blijft een jongen van 19… Als moeder wil en hoef je niet alles te weten.”
Margo nam ook de mogelijke wensen van Max in overweging. “Zou hij wel willen dat ik zijn appjes lees? En wat wil ik vinden, waar ben ik naar op zoek, gaat het iets toevoegen? Ik had zoveel vragen waarop ik het antwoord niet wist. Zolang ik het antwoord niet had, besloot ik om zijn devices weg te leggen.”
Toegang tot accounts
Pas een jaar later gaf Margo aan Digital Life Legacy de opdracht om de laptop en mobiele telefoon te ontgrendelen. In de tussentijd wikkelt Margo andere praktische zaken van de digitale nalatenschap van haar zoon af. Zoals Max’ doorlopende mobiele abonnement. “In eerste instantie wilde ik zijn nummer opzeggen. De medewerker van de telecomwinkel zei dat hiermee ook zijn appjes verloren zouden gaan die aan WhatsApp zijn gekoppeld. Hier had ik nooit bij stilgestaan.” Ze koos voor een sim-only abonnement, zodat zijn nummer behouden blijft. Een goede keuze, zo bleek ook later.
“Het behoud van zijn mobiele telefoonnummer was vanwege een tweestapsverificatie noodzakelijk om toegang te krijgen tot de meeste accounts.”
“Het behoud van zijn mobiele telefoonnummer was vanwege een tweestapsverificatie noodzakelijk om toegang te krijgen tot de meeste accounts”, vertelt Margo. Helaas waren niet alle pogingen succesvol. Zo wilde Max’ zusje graag toegang tot Spotify. “Max is gevonden met zijn oortjes in. Hij en zijn zus deelden een gezamenlijke liefde voor muziek, dus zij wilde heel graag weten wat hij op dat moment luisterde”, zegt Margo. “We zijn er maanden mee bezig geweest en hebben verschillende mails, de overlijdensakte en andere formulieren gestuurd.” Tevergeefs. Vanwege privacyredenen wil Spotify deze informatie niet vrijgeven.
Afscheidsbrief op bureaublad
Het was dan ook een welkom lichtpuntje toen ze na maanden wachten bericht kregen van Sander. Het was gelukt om de mobiele telefoon en laptop te ontgrendelen en er was een onverwachte vondst gedaan: een afscheidsbrief van Max op het bureaublad. “Dat hadden we niet verwacht”, zegt Margo. “Ik vond het ongelofelijk spannend toen ik de laptop en mobiele telefoon ging ophalen, maar ik wist ook dat dit zo had moeten zijn. Ik had die brief niet eerder moeten en willen vinden. Ik was er nu pas klaar voor.”
“Er was een onverwachte vondst gedaan: een afscheidsbrief van Max op het bureaublad.”
Margo heeft in haar eentje de digitale nalatenschap van haar zoon bekeken. Het lezen van de brief, het bekijken van de foto’s en video’s, en uiteindelijk ook het lezen van sommige appjes heeft Margo veel rust gegeven. “Alles wat ik tegenkwam, was Max zoals ik hem kende”, vertelt Margo met een glimlach. “Tientallen foto’s van de katten, websites met de games die hij speelde, voicememo’s… Het feit dat hij een afscheidsbrief op het bureaublad had achtergelaten, voelt voor mij ook als een vorm van toestemming. Hij wist dat wij toegang zouden krijgen tot zijn laptop.”
Bescherming van de digitale nalatenschap
Margo beseft dat ze geluk heeft gehad. “Wanneer je toegang krijgt tot de digitale nalatenschap van een dierbare, moet je beseffen dat je alles te zien krijgt. Het is zo intiem en privé. En je dierbare is niet meer aanwezig om eventueel de context uit te leggen.” Ze is dan ook beschermend over de digitale nalatenschap van haar zoon. “Als moeder heb ik nog steeds het gevoel dat ik hem moet beschermen. Ik stuur niet zomaar dingen door. Ik ben de enige die grenzeloze toegang heeft tot zijn laptop en mobiele telefoon. Zijn vader is blij dat het openen van de laptop gelukt is, het was op zijn initiatief, maar heeft inhoudelijk verder geen interesse. Mijn dochter mag voor nu alleen met mij bepaalde foto’s en filmpjes bekijken. Bij leven had ook niet zomaar iedereen in zijn mobiel of laptop mogen kijken, dus waarom bij overlijden wel?”
“Bij leven had ook niet zomaar iedereen in zijn mobiel of laptop mogen kijken, dus waarom bij overlijden wel?”
De afscheidsbrief die Max heeft achtergelaten, heeft ze in de week voor ons gesprek – op zijn verjaardag – voorgelezen aan zijn vrienden. Ze kwamen samen om herinneringen op te halen. “De brief was ook aan zijn vrienden gericht, dus het voelde goed om het aan hen voor te lezen”, vertelt Margo. Vrienden die worstelen met schuldgevoelens, heeft het rust gegeven. “Dankzij de brief werden ze allemaal ontslagen uit hun rol en schuldgevoel. En dat in de eigen, digitale woorden van Max.”
*Dit artikel is overgenomen vanaf de website van de Alliantie Digitaal Samenleven
Margo Hendriks
In haar interview met Alliantie Digitaal Samenleven verteld Margo over haar uitdaging waar geen enkele ouder zich op kan voorbereiden na het verlies van haar zoon.
